نویسنده : سعید قانعی کتاب پیش رو روایت گر دوره ای از تاریخ این سرزمین است که به داریوش بزرگ، سومین پادشاه هخامنشی، گره خورده، یکی از پادشاهان بزرگ این سلسله که بسیاری از اتفاقات تاریخی مهم هخامنشیان در زمان او به وقوع پیوسته و یا به گونه ای ریشه در آن دارد. محتوای اثر پیش رو حاصل مطالب نگارش شده به قلم مورخان گوناگون و نتایج به دست آمده از پژوهش ها و کند و کاو گاه به گاه باستان شناسان در ویرانه های باقی مانده و اسناد و آثار تاریخی مربوط به دوران هخامنشی است. گزیده ای از کتاب : شاید بزرگترین دستاورد داریوش، گردآوری نخستین مجموعه قوانین کامل دیوانی و اجتماعی باشد. قانونگذاری نزد پادشاهان آسیای غربی، کاری معمول و قدیمی بوده و شاید معروف ترین یا دیرپای ترین این قوانین لوحه معروف حمورایی، پادشاه بابل باشد. در میان قبایل ایرانی اما وجود یک قانون کامل و همه گیر، مسئله ای بی سابقه بود، غیر از این که هیچکدام از شاهنشاهی های قبل از داریوش، نتوانسته بودند وسعت شاهنشاهی هخامنشی را پیدا کنند و یا به ملت های متعددی مانند آن حکومت کنند، شاهنشاهان قبل از داریوش (کورش، کمبوجیه، بردیا) همه معتقد به واگذاری قوانین به قدرت های محلی بودند. داریوش اما متوجه این موضوع می شد که اگر انتظار داشته باشد که مردم هرات و ممفیس، هر دو مطیع پادشاهی ساکن شوش یا همدان باشند، باید دست به تهیه قوانین جدید و متحدالشکلی بزند که در تمام شاهنشاهی پهناور او، قدرت یکسانی داشته باشد. در بررسی قوانین داریوش (که به نام «آئین نامه یکسان فرمانبرداری») شناخته می شد، اشاره زیادی به شباهت های این قوانین با آئین نامه های پادشاهان آشوری و بابلی شده است. اما دو مسئله در قوانین داریوش، آنها را از قوانین ماقبل شان جدا می کند. یکی از این ها، مسئله اشاره خاص داریوش به اعتبار این آئین نامه از طرف اهورامزدا است (که اصرار داریوش را بر تک خدایی بودن مشخص می کند) و دیگری نامی است که داریوش به قانون می دهد. در الواح بابلی و آشوری «قانون» به عنوان «مجموعه آرا» شناخته می شد و هرکدام از قواعد، بر مبنای رای یک قاضی در مورد یک دادخواست مشخص بنا شده بود. اما داریوش قوانین خود را «دات» می نامد (ریشه لغت داد) و به معنی دادخواهی و دادگستری است. نگاه داریوش به هدف قوانین، یعنی مسئولیت آنها برای پشتیبانی مردم در برابر ظلم و پایه گذاری قوانین یکسانی که در همه جای شاهنشاهی بتواند حقوق مردم را بستاند، در زمان خود بی سابقه بود. داریوش در همه زمینه ها قانونی صادر کرده است.