جلد اول: (داستان های رئالیستی و ناتورالیستی).... کتاب حاضر، با تأکید بر ضرورتِ شناختِ شالوده های نظریِ داستان کوتاه به عنوان پیش شرط نقد، هم نظریه های این ژانر را معرفی می کند و هم این که کاربرد آن نظریه ها را در نقد عملیِ برگزیده ای از شاخص ترین و صناعتمندترین داستان های کوتاهِ ایران نشان می دهد. ساختار جلد اول از این قرار است: در بخش اول، مفاهیم و نظریه های داستان رئالیستی و داستان ناتورالیستی معرفی شده اند. در بحث راجع به این مفاهیم و نظریه ها، نویسنده رویکردی میان رشته ای در پیش گرفته و لذا رئالیسم و ناتورالیسم در ادبیات را از راه قیاس با همین سبک ها در هنرهای بصری (عمدتاً نقاشی و بعد سینما) تبیین کرده است. در بخش بعدی، نقدهای مشروحی بر داستان های ممتازی که با این دو سبک نوشته شده اند ارائه گردیده است. در بخش پایانیِ این مجلد، قرائت های نقادانه از داستان های بیشتری به دست داده شده است که تحولات مهم در زمینه ی مضامین و تکنیک های داستان کوتاه در ایران را به نمایش می گذارند. در جلد نخستِ این کتاب، نویسنده علاوه بر تحلیل های موردی و اشاره به داستان های متعدد، مجموعاً پانزده داستان کوتاه به قلم نویسندگان رئالیست و ناتورالیست ایرانی و یک داستان از ادبیات کهن فارسی (هزار و یک شب) را به طور مشروح نقد کرده است