نویسنده : منصور السلطنه‌ی عدل به اهتمام : علی اصغر حقدار در سیر تاریخی «اندیشه امروز ایران» و انتشار انتقادی متون، رساله حقوق اساسی یا اصول مشروطیت یکی از رسالاتی است که در تاریخ قانون خواهی ایرانیان و مشروطه‌طلبان از جایگاه خاصی برخوردار است؛ منصور السلطنه عدل که خود دانش‌آموخته‌ی حقوق در اروپا و متصدی چندین مقام قضایی بوده، در این رساله اصول پایه‌ای و اولیه‌ی مشروطیت را با موادی از قانون اساسی تازه‌تأسیس ایران تطبیق داده و متنی قابل توجه به‌وجود آورده است. رویداد مشروطیت با تمامی خواسته‌ها و کنش‌ها، در صدد ایجاد نظام حقوقی نوینی بوده که در آن حق طبیعی انسان‌ها به رسمیت شناخته شود، امور قضایی انتظام گیرد، قواعد و قوانینی عرفی و موضوعه پایه‌ی محاکم و قضاوت قرار داده شود؛ تأسیس پارلمان و تدوین قانون اساسی در گسست از حقوق سنتی و راهسپاری به دادگستری مدرن که حوزه‌ی شخصی را به رسمیت می‌شناخت و حوزه‌ی عمومی را منتظم می‌کرد، شکل گرفت و ایران‌زمین به زمره‌ی ممالک دارای قانون و کنستی‌توسیون وارد شد. سیر قانون‌خواهی که پیش از استقرار مشروطیت و با تأسی به ترقی جوامع انسانی در میان برخی از فرهیختگان ایرانی آغاز شده بود، در زمینه‌های اجرایی به برپایی مجلس شورای ملی منجر شد و در عرصه‌های نظری، ادبیات حقوقی را به زبان فارسی و ذهنیت ایرانیان وارد ساخت؛ رساله‌هایی از ملکم‌خان ناظم‌الدوله، مستشارالدوله‌ی تبریزی، پیش‌نویس نخستین قانون اساسی ایران در زمان ناصرالدین‌ شاه و تأملاتی که دیگر مدرن‌اندیشان در حقوق جدید داشتند. مصطفی عدل در سال ۱۳۲۹ خورشیدی به بیماری سرطان در گذشت. این صاحب قلم با تصویب قانون مدنی ایران، شرحی از قانون مزبور تهیه و انتشار داد. کتاب حقوق اساسی یا اصول مشروطیت علاوه بر تدریس در دانشگاه مورد استفاده‌ی قضات دادگستری نیز بود. این کتاب نزدیک به نیم قرن کتاب مزبور از بهترین منابع حقوق مدنی ایران بوده است.