(صد سال نخست " از نسل شوشتری(۱۱۷۰ش) تا نسل فروغی(۱۲۷۰ش)) نویسنده : مقصود فراستخواه با افزایش شکاف ملت- دولت و در شرایط انسداد که پنجره ها برای گفت وگو بسته می شوند، پل های ارتباطی از بین می روند؛ دیوارهای بی اعتمادی بلند تر و حوزه های مدنی ضعیف تر می شوند، فضایی از ناامیدی بر اذهان سنگینی و اعتماد به نفس اجتماعی را تهدید می کند. اما جامعه ی ایرانی از نفس نمی افتد. قابلیت های تمدنی و فرهنگی سبب می شود که عاملان اجتماعی با تنوع بخشیدن به شیوه های عمل خود صورت های متفاوتی از کنشگری در پیش بگیرند. کنش گری مرزی یکی از این تنوعات و ابتکارات عمل اجتماعی توسط عاملانی است که پایی در حکومت و پایی در جامعه دارند؛ میان ایوان جامعه و دیوان دولت تردد می کنند و دست به خلاقیت های مختلف می زنند؛ فضاهای واسط به وجود می آورند؛ روزنه هایی برای گفت وگو می کشایند و برای توسعه ظرفیت سازی و برای جامعه توانمند سازی می کنند. در چنین وضعیتی بیم آن می رود که همین کنشگران نیز توسط دولت ها طرد و به حاشیه رانده شوند؛ یا خود آن ها به قدرت و رانت و زیست سیاست چسبندگی پیدا کنند، در آن صورت دوباره تمام دستاورد نسل ها در سیاه چاله های مناقشات فرو می رود و امر توسعه و پای داری در جامعه هم چنان به تعویق می افتد در این کتاب نویسنده با توسعه ی «نظریه ای ایرانی» به سراغ این مسئله رفته است. مبانی و مدل های متنوع کنش مرزی در تاریخ معاصر را با ذکر احوال و اعمال کنشگران مختلف از دوره ی قاجار تا آغاز دوره ی پهلوی شرح داده است. هم قابلیت ها و دستاوردها و هم محدودیت ها و معرض های عمل کرد مرزی محل تأمل و تحلیل قرار گرفته است.