(بزرگان روانشناسی و تعلیم و تربیت 27) نویسنده : سوسن افقه پروفسور آیزنک از روان‌شناسان مشهور انگلیسی، از پیروان پاولف و یکی از پیشگامان رفتارگرایی است. او در انگلستان پیشگام روان‌شناسی بالینی شد. او پیشرو در انتقاد به تئوری‌های زیگموند فروید بود و تئوری‌‎های خود را در مورد ژنتیک رفتار و شخصیت ارائه داد. او همچنین راجع به مخاطرات سیگار کشیدن برای سلامتی و اثرات رفتار درمانی در بهبود سرطان و بیماری‌های قلبی بررسی و تحقیق کرد. رشته‌هایی که تمام آثار آیزنک را به هم پیوند می‌دهد مبحث شخصیت است. آیزنک کار خود را از رفتارهای منفرد و صفات آغاز می‌کند. در پی یافتن سنخ‌های (تیپ‌های) شخصیت بر می‌آید و ساختار آدمی را هم در جلوه‌های بهنجار و هم در نمودهای نابهنجار آن توصیف می‌کند. وی در تحقیقات وسیع سرانجام به این نتیجه می‌رسد که می‌توان شخصیت را در سه بعد برون‌گرایی ـ درون‌گرایی، استواری ـ نااستواری و گرایش، روان‌پریشی توصیف کرد. دو بعد شخصیتی برون‌گرایی و روان رنجوری در سال ۱۹۴۷ در کتاب ابعاد شخصیت توصیف شده است. همچنین آیزنک متوجه شد که چگونه این دو بعد شخصیتی شبیه چهار نوع شخصیت است که پزشک یونانی بقراط برای اولین بار توصیف کرده است. برون‌گرایی و روان رنجوری فضای دوبعدی ایجاد می‌‎کند که می‌توان تفاوت رفتار افراد را توسط آن شرح داد. چهار نوع متفاوت شخصیت عنوان شده توسط آیزنک و مترادف سازی آن با شخصیت‌های بیان شده توسط بقراط عبارت است از ۱) روان رنجوری زیاد و برون‌گرایی زیاد (تیپ صفراوی)، ۲) روان‌رنجوری زیاد و برون‌گرایی کم (تیپ سودایی) روان رنجوری کم و برون‌گرایی زیاد (تیپ دموی)، روان رنجوری کم و برون‌گرایی کم (تیپ بلغمی).